De basis van de Chinese geneeskunde wordt gevormd door de begrippen yin-yang en de 5 elementen. Dit zijn begrippen waar bepaalde eigenschappen aan worden toegekend en waarmee allerlei bewegingen in het lichaam, maar ook in de natuur, verklaard kunnen worden. Over yin en yang heb ik een ander artikel geschreven (lees hier meer). De 5 elementen in de Chinese geneeskunde zijn Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Ze worden in verband gebracht met bepaalde eigenschappen zoals lichaamsorganen, lichaamsweefsels, smaken, seizoenen en kleuren (lees hier meer).
Als er in het lichaam een goede balans is tussen de elementen, is alles rustig. Als een element om één of andere reden minder energie heeft (we noemen dat leeg) of juist te krachtig aanwezig is (we noemen dat vol), raakt de balans verstoord en kunnen er klachten ontstaan. Tijdens het eerste consult stel ik heel veel vragen. Daarmee ga ik op zoek naar welke elementen uit balans kunnen zijn en hoe de balans te herstellen.
De 5 elementen, ook wel bewegingen genoemd, zijn constant in beweging, ze volgen elkaar op in een bepaalde volgorde en beschrijven het opkomen van Qi (energie) om tot volle bloei te komen, dan weer terug te trekken tot totale stilte, zoals de seizoenen met het voorjaar, waarbij de energie vol expansie is en de winter waarbij de natuur zich terug trekt. En zoals ook de levenscyclus van de mens is.
De elementen worden vaak afgebeeld in een cirkel Ieder fase ‘voedt’ een opvolgende fase, terwijl het tegelijkertijd een andere ‘onder controle’ houdt. Dit moet zorgen voor een bepaalde balans tussen de elementen (zie hier). Hout geeft energie aan Vuur en houdt Aarde onder controle, Vuur geeft energie aan Aarde en houdt Metaal onder controle, Aarde geeft energie aan Metaal en houdt Water onder controle, Metaal geeft energie aan Water en houdt Hout onder controle. Tenslotte zorgt Water weer voor Hout en houdt Vuur onder controle.
Om een voorbeeld te noemen: Het Hout-element hoort bij het voorjaar. Het voorjaar heeft een energie waarbij de natuur de planten en bomen sterk laat groeien. Bij dit element hoort de emotie boosheid. Nu zou het kunnen dat bij iemand die snel boos is (de energie vlamt omhoog met wellicht bijkomende hoofdpijn), het Hout-element uit balans raakt. Het Hout-element is gerelateerd een de lever. Het gevolg is dat de lever energie minder goed kan stromen. Als dat minder goed stroomt, veroorzaakt het hitte met symptomen als irritatie, hoofdpijn, brandende ogen, slapeloosheid. Hout moet Aarde in balans houden, maar er stroomt teveel energie naar Aarde. Als dit te lang aanhoudt, raakt het Aarde-element uit balans.
Als het Aarde-element uit balans is, kan je bijvoorbeeld veel aan het malen, piekeren zijn. De organen die bij Aarde horen zijn maag en milt/alvleesklier. In de Chinese Geneeskunde zijndeze organen de basis van de spijsvertering. Raakt dit Aarde-element overbelast door teveel energie van Hout of is het al uit balans door veel piekeren of studeren bijvoorbeeld, dan werkt de energie van Aarde niet meer optimaal. Er kunnen bijvoorbeeld spijsverteringsklachten of vermoeidheid ontstaan. De smaak die bij dit element hoort is zoet. Je lichaam kan aangeven dat er behoefte is om te snaaien naar zoet. Dit komt omdat de smaak zoet het element sterker kan maken. Alleen gaat het natuurlijk niet om snoep, maar om voedsel dat energetisch zoet is, zoals wortels of zoete aardappels.
Aarde moet zijn energie volgens de voedende cyclus aan Metaal geven. Eén van de eigenschappen van Metaal is dat het moet zorgen voor de huid en de neus, de bijbehorende organen zijn de longen en dikke darm. Als er nu niet genoeg energie van het Aarde-element richting Metaal gaat, omdat Aarde niet zoveel energie heeft, kunnen er ook problemen met de longen (verkoudheden bv) of dikke darm ontstaan.
Een ander voorbeeld over wat de elementen in het lichaam doen is wat er gebeurt bij de overgang. Ik zie vaak vrouwen met opvliegers. Volgens de Chinese geneeskunde kan het volgende aan de hand zijn:
Het yinne orgaan dat hoort bij het element Water zijn de nieren. In de Chinese geneeskunde omvatten de nieren veel meer dan zorgen voor urine. Het heeft te maken met veroudering. Naarmate we ouder worden, neemt de energie in dit element af. Water moet vuur onder controle houden. Als er minder energie in het Water-element is, is er minder energie om Vuur onder controle te houden, waardoor er hitteklachten kunnen ontstaan.
Acupunctuur en wellicht voedingsadviezen kan ervoor zorgen dat de elementen weer in balans kunnen komen en klachten verminderen.
Bronnen:
Applied Channel Theory – Jason D. Robertson/Wang Ju-Yi
Mijn beroepsvereniging NVA heeft er een mooi artikel over geschreven.
https://www.acupunctuur.nl/pages/de-vijf-elementen
